برنامه‌ریزی بازیابی از فاجعه ممکن است یکی از حیاتی‌ترین و اساسی‌ترین وظایف بخش داخلی فناوری اطلاعات باشد. برنامه‌ریزی مؤثر شامل چندین عامل است، از جمله انواع “رویدادهای فاجعه” که باید مورد توجه قرار گیرند، همچنین نیازها و قابلیت‌های مرتبط با بازیابی و پاسخگویی. برای انجام درست این کار، باید نیازهای کسبوکار، نیازهای فنی، اهداف سازمانی و محتوای کلی چشم‌انداز راهبردی فناوری اطلاعات را درک کنید. ادامه مطلب را بخوانید تا بیشتر بدانید.
برنامه‌ریزی بازیابی از فاجعه مکانیزمی است که از طریق آن فجایع مرتبط با فناوری پیش‌بینی و مورد بررسی قرار می‌گیرند. اما “فاجعه مرتبط با فناوری” دقیقاً چیست؟ جالب اینجاست که اولین چالش در فرآیند برنامه‌ریزی، تعیین کمّی معنای واژه فاجعه در زمینه مدیریت فناوری اطلاعات است.
کسب درآمد از هاست دانلود با جهش سرور!
اگر به دنبال یک هاست دانلود سریع، مطمئن و اقتصادی هستید که علاوه بر میزبانی فایل‌ها، بتوانید از آن درآمدزایی کنید، جهش سرور بهترین گزینه برای شماست!
با خرید هاست دانلود ارزان از جهش سرور، از ترافیک دانلود، درآمد کسب کنید و در کنار سرعت و کیفیت، بیشترین سود را ببرید!
تعریف Disaster Recover
مدیریت ریسک (Risk Management) در سازمان‌ها و شرکت‌های فناوری اطلاعات، به معنی آمادگی برای وقوع هرگونه رویداد مخرب است. رویدادی که می‌تواند از حملات عمدی خرابکارانه یا اشتباهات سهوی تا آتش‌سوزی، زلزله و… را شامل شود. این رخدادها می‌تواند شبکه را قطع کرده و سیستم را در عمل از دسترس کاربران خارج کند.
اما Disaster Recover چیست؟ بازیابی پس از فاجعه (Disaster Recover) یا به‌اختصار «DR»، به معنی پلن‌ها و سیاست‌هایی است که از قبل برنامه‌ریزی شده تا در شرایط بحرانی، سریع‌ترین و درست‌ترین عکس‌العمل نشان داده شود. به این برنامه‌ریزی‌ها، Disaster Recovery Plan (DRP) گفته می‌شود.
تداوم کسبوکار و به حداقل رساندن زمان خرابی و اختلالات عملیاتی، مهم‌ترین هدف Disaster Recover است. به طوری که اگر این پلن درست برنامه‌ریزی شده باشد، برنامه‌های کاربردی حیاتی می‌تواند در عرض چند دقیقه به حالت عادی برگردد.
Disaster Recovery یکی از ارکان BCP) Business Continuity Plan) یا طرح تداوم کسبوکار است. در واقع بازیابی پس از فاجعه، به طور خاص روی بازیابی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و داده‌ها تمرکز دارد. اما BCP یک رویکرد جامع‌تر است که شامل تمامی جنبه‌های حیاتی سازمان (مانند پرسنل، فرایندهای تجاری، تأمین‌کنندگان و مشتریان) می‌شود.
در پاسخ به اینکه Disaster Recover چیست، باید آن را استراتژی‌هایی در حوزه‌ی فناوری اطلاعات (IT) معرفی کنیم که آسیب‌ها و تهدیدهای احتمالی را پیش‌بینی کرده و سازمان را برای آنها آماده می‌کند. رسالت «بازیابی پس از فاجعه» حفاظت از داده‌ها و کاهش خسارات است. برای مثال پشتیبانی ابری برای بازیابی از فاجعه، یکی از بهترین تدابیر کاهش زیانهای احتمالی است.
Disaster Recover در زمینه مدیریت فناوری اطلاعات
در فناوری اطلاعات، فاجعه می‌تواند هر مشکل غیرمنتظره‌ای باشد که باعث کاهش سرعت، وقفه یا خرابی در یک سیستم یا شبکه کلیدی شود. این مشکلات می‌توانند ناشی از بلایای طبیعی (مانند آتش‌سوزی، زلزله، طوفان…)، خرابی‌های فناوری، اقدامات مخرب، ناسازگاری‌ها یا اشتباهات انسانی ساده باشند. بدون توجه به علت، قطعی خدمات، مشکلات اتصال، از دست رفتن داده‌ها و مسائل فنی مرتبط می‌توانند عملیات کسبوکار را مختل کنند و منجر به از دست رفتن درآمد، افزایش هزینه‌ها، مشکلات خدمات مشتری و کاهش بهره‌وری در محیط کار شوند.
استراتژی‌های برنامه‌ریزی بازیابی از فاجعه باید برای پاسخگویی به این واقعیت‌ها و درک‌های مختلف ایجاد شوند. به همین منظور، این استراتژی‌ها باید سه نیاز اساسی را پوشش دهند:
- پیشگیری (برای جلوگیری و کاهش وقوع فاجعه).
- پیش‌بینی (برای شناسایی فجایع احتمالی و پیامدهای مرتبط).
- کاهش اثرات (برای مدیریت فاجعه و به حداقل رساندن تأثیرات منفی).
اهداف و مقاصد اساسی برنامه‌ریزی
بدون شک، برنامه‌ریزی بازیابی از فاجعه می‌تواند مزایای بسیاری برای یک کسبوکار داشته باشد. هنگامی که ارزش فناوری را برای سازمان خود می‌پذیرید، باید پیامدهای مرتبط را نیز در نظر بگیرید که اگر این فناوری به‌طور موقت در دسترس نباشد یا کاملاً غیرقابل‌دسترسی شود، چه اتفاقی خواهد افتاد. توانایی و تمایل شما برای پرداختن به این مسائل می‌تواند چندین مزیت کلیدی عملیاتی را ارائه دهد:
- کاهش تأثیرات منفی هرگونه فاجعه.
- صرفه‌جویی در زمان و هزینه در فرآیند بازیابی در صورت وقوع فاجعه.
- ایجاد یک فرآیند بازیابی منظم، کاهش تصمیم‌گیری‌های ناشی از وحشت.
- حفاظت از دارایی‌های فناوری متعلق به کسبوکار و به حداکثر رساندن بازده سرمایه‌گذاری (ROI).
- کاهش مسئولیت‌های قانونی یا نظارتی.
- ارتقای کیفیت، قابلیت اطمینان و امنیت سیستم‌ها و خدمات فناوری اطلاعات.
- ترویج ارزش فناوری و خدمات مرتبط با فناوری اطلاعات درون سازمان.
- افزایش آگاهی مدیریتی و تعیین انتظارات واقع‌بینانه در مورد نیاز به ابزارها و منابع مدیریت سیستم.
برای مطالعه درباره مشکل ایندکس نشدن سایت در گوگل، مقاله زیر را بخوانید:
برنامه‌ریزی Disaster Recover در عمل
در زمینه مدیریت فناوری اطلاعات، تعاریف متعددی برای “فاجعه” وجود دارد و گزینه‌های مختلفی برای رسیدگی به هر سطح آن مطرح هستند. برای ساده‌تر کردن موضوع، دیدگاه کلی درباره بازیابی از فاجعه را می‌توان به سه گزینه اصلی برنامه‌ریزی تقسیم کرد: پیشگیری، پیش‌بینی و کاهش اثرات.
پیشگیری: اجتناب از رویدادهای فاجعه‌آمیز تا حد ممکن
هدف برنامه‌ریزی پیشگیرانه بازیابی از فاجعه این است که همه سیستم‌های کلیدی تا حد امکان ایمن و قابل‌اعتماد باشند تا احتمال وقوع “فجایع مرتبط با فناوری” کاهش یابد. از آنجایی که بلایای طبیعی معمولاً خارج از حیطه کنترل ما هستند، پیشگیری بیشتر به مشکلات سیستمی و خطاهای انسانی مربوط می‌شود، از جمله خرابی‌های سخت‌افزاری، اشکالات نرم‌افزاری، خطاهای پیکربندی و اقدامات مخرب (حملات ویروسی، نقض امنیتی، تخریب داده‌ها و غیره). با استفاده از مجموعه ابزارها و تکنیک‌های مناسب، می‌توان از وقوع و خسارات ناشی از این نوع فجایع جلوگیری کرد.
پیش‌بینی: برنامه‌ریزی برای محتمل‌ترین رویدادها
استراتژی‌های پیش‌بینی بر اساس “فرضیات” شکل می‌گیرند… توانایی پیش‌بینی فجایع احتمالی به‌منظور شناسایی پیامدهای ممکن و واکنش‌های مناسب. از آنجا که هیچ گوی پیشگویی‌ای وجود ندارد، برنامه‌ریزی احتمالات می‌تواند فرآیندی چالش‌برانگیز باشد. این فرآیند نیازمند دانش و تحلیل دقیق است. دانش از تجربه و اطلاعات حاصل می‌شود… درک سیستم‌هایی که در اختیار دارید، نحوه پیکربندی آنها و نوع مشکلات یا خرابی‌هایی که احتمال وقوع دارند. تحلیل مرتبط نیز شامل ارزیابی دقیق شرایط و پیامدها می‌شود.
کاهش اثرات: آمادگی برای واکنش و بازیابی
کاهش اثرات درباره “واکنش و بازیابی” است… توانایی پاسخگویی در صورت وقوع فاجعه. با پذیرش اینکه برخی فجایع اجتناب‌ناپذیر و شاید غیرقابل‌پیشگیری هستند، هدف هر استراتژی کاهش اثرات این است که تأثیرات منفی را به حداقل برساند.
برخی از اقدامات پیشنهادی عبارتند از:
- نگهداری مستندات فنی به‌روز برای تسهیل بازیابی در صورت بروز مشکل.
- انجام آزمایش‌های منظم روی برنامه‌ها و استراتژی‌های بازیابی از فاجعه.
- نگهداری تجهیزات جایگزین برای استفاده فوری در مواقع ضروری.
- ایجاد نسخه‌های پشتیبان منظم از برنامه‌ها، داده‌ها و پیکربندی‌های سخت‌افزاری.
- تدوین برنامه محل کار جایگزین برای کارکنان منتخب که بتوانند از خانه یا مکان‌های دیگر کار کنند.
- شناسایی روش‌های دستی یا مستقل برای ادامه عملیات در صورت بروز قطعی طولانی‌مدت.
- هماهنگی برنامه‌های بازیابی از فاجعه فناوری اطلاعات با سایر برنامه‌های اضطراری، امنیتی و ایمنی کارکنان.